Suyla İlişkili Hastalıkların Bulaşma Şekilleri :

Yüzme havuzlarında, su parklarında, jakuzilerde, sağlık amaçlı terapi ve kaplıca havuzlarında kullanıcılar, patojenik organizmaları, suyla temas (deri) ve su yutma (ağız) yoluyla suyu vücutlarına alırlar.

Virüs ve bakterilerin hangi yolla vücuda ulaşabileceği aşağıdaki tablolarda verilmektedir.

A- Bakteriyal Hastalıklar:

Su yutma Suyla temas
Basilli Dizanteri (Shigella spp.) + +
Kolera (Vibrio chlorea) +
Gastroenterit (Campylobacter) +
Gastroenterit(Enteropatojenik Escherichia coli) + +
Leptospirosis (Leptospira spp.) + +
Salmonellozis (Salmonella spp.) + +
Tifo (Salmonella typhi) + +
Paratifo (Salmonella paratyphi) + +
Yersiniosis (Yersinia spp.) +
Lejyoner Hastalığı (Legionella spp.) +
Deri enfeksiyonları (Pseudomonas spp. ve Staphylococcus spp.) +
Miyozit (Aeromonas hydrophila) + +
Gastroenterit (Vibrio parahaemolyticus) + +

 

B- Viral Hastalıklar:

Viral gastroenteritler (Norwalk Ajanı, Rotavirus) +
Enfeksiyöz Hepatit (Hepatit A virusu) + +
Poliomiyelit (Polioviruslar) + +
Aseptik menenjit (Echoviruslar,Coxsackievirusler) + +
Ensefalit (Diğer Enteroviruslar) + +

 

C- Parazitik Hastalıklar:

Acanthamebiasis (Acanthamoeba spp.) +
Amipli Dizanteri (Entomoeba histolytica) +
Cryptospridiosis (Cryptosporidium parvum) + +
Ascariasis (Ascaris lumbricoides) + +
Balantidial Dizanteri (Balantidium coli) + +
Giardiasis (Giardia lamblia) + +
Meningoensefalit (Naegaleria spp. Ve Acanthamoeba spp.) + +
Schistosomiasis (Schistosoma spp.) +

 

A- Bakteriyel hastalıklar

Basilli Dizanteri (Shigella spp.):

Shigella grubundaki fakültatif anaerobik bakterinin sebep olduğu şiddetli bir ishaldir.

Dizanteri

Hasta olmuş kişiler bir günde 20 defadan fazla tuvalete gidebilirler. Ayrıca karında kramplar ve ve ateş de görülmektedir.

Kolera (Vibrio chlorea):

Günümüzde kolera Asya’da özellikle de Hindistan, Pakistan ve Bengladeş’te sık olarak görülmektedir, batı ülkelerinde nadiren kolera salgınları oluşmaktadır.

İnce bağırsakta büyüyerek enterotoksin üreten bu tür; vücutta su kaybına sebep olmaktadır.

Aşırı su ve mineral kaybı sonucunda; intestinal mukus, epitel hücreleri ve bakterilerden oluşan “pirinç suyu görünümünde dışkı” ortaya çıkmaktadır.

Gastroenterit (Campylobacter) :

Campylobacter genusu üyeleri insanlarda ve hayvanlarda patojen veya bağırsak sakini olarak yaşamaktadır.

Gastroenterit2  Gastroenterit

Şu anda A.B.D.’de en sık ishal oluşturan ajan olarak Campylobacter ikinci sıraya yerleşerek Shigella’nın yerini almıştır.

İngiltere ve Galler’de de 1992-2003 yılları arasında 89 su kaynaklı salgın kaydedilmiştir.

Bu salgınların 24’ünün (yüzde 27) şehir şebeke suyundan, 25’inin (yüzde 28) özel su kaynaklarından, 35’inin (yüzde 39) yüzme havuzlarından kaynaklandığı tespit edilmiştir.

Havuzlardaki oranın yüksek olması dışkı bulaşmasının daha fazla olmasına ve sularda klorlama gibi işlemlerin eksik yapılmasına bağlı olduğu rapor edilmiştir.

Gastroenterit (Enteropatojenik Escherichia coli):Seyahat Diyaresi

İnsan bağırsaklarında en bol bulunan mikroorganizmalardan birisi E.coli ‘dir.

E.coli normalde zararsız olmasına karşılık bazı türleri patojenik olabilmektedir.

Diyare2 Diyare

Bu grubun en iyi bilinen organizması E.coli O157:H7 ‘dir.

Seyahat diyaresine (ishal), bütün dünyada zayıf dezenfeksiyon koşullarının bulunduğu bölgelerde rastlanmaktadır.

Salmonellozis (Salmonella spp.) :

Salmonellalar ilk önce bağırsak mukozasına girer ve burada çoğalırlar. Hastalık sırasında hafif bir ateş, karın ağrısı, kramplar ve ishal görülür.

Salmonella2 Salmonella

Hastalığın akut fazı sırasında hasta olmuş bir kişinin dışkısının gramında 1 milyar kadar Salmonella bulunmaktadır.

Normal olarak iyileşme birkaç gün içinde olmasına rağmen hastaların çoğu altı ay boyunca dışkılarıyla organizma saçmaya devam etmektedir.

Tifo (Salmonella typhi):

Salmonella typhi, bakteriyal bir enfeksiyon olan tifoya sebep olmaktadır.

Bu patojen hayvanlarda bulunmadığından hastalık sadece insan dışkısıyla yayılır.

Tifo Tifo2

İyileşen hastaların birçoğu kronik taşıyıcı olmakta ve patojeni safra keselerinde barındırarak aylarca bakteri saçmaya devam etmektedirler.

Böyle taşıyıcılar dışkılarının gramında 10.000.000 adet bakteri bulunmaktadır.

Paratifo (Salmonella paratyphi):

Salmonella typhi dışında kalan salmonella grubu bakterilerin neden olduğu, sindirim kanalı yoluyla bulaşarak tifoya benzer özelliklerde seyreden, bulaşıcı hastalıklara “Paratifo” denir.

“Salmonella typhi murium” ile gelişen paratifo olaylarına daha çok çocuklarda rastlanır.

ParaTifo

Paratifoda, tıpkı tifoda olduğu gibi, bakterilerle kirlenmiş havuz suyunun ağız yoluyla vücuda alınması sonucu sindirim kanalı yoluyla bulaşmaktadır.

Paratifonun kuluçka süresi yaklaşık iki haftadır.

Hastalığın belirtileri düzensiz ateş yükselmesi nöbetleri, kalp atışlarının hızlanması (taşikardi), titreme- sırt, karın ve baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal, karın ve göğüste pembe-kırmızı deri lekeleri biçimindedir.

Paratifo hastalığının tedavisi de tifo tedavisine benzer.

Yersiniosis (Yersinia spp.):

Yersinia’nın gıda ve su kaynaklı patojen olarak önemi son 20 yılda anlaşılmıştır.

Bu bakteriler evcil hayvanların birçoğunun bağırsaklarında bulunmaktadır.

Yersini2 Yersini

Bir çok ülkede, gerek gıdalardan yaygın olarak izole edilmesi ve gerekse oluşturduğu enfeksiyon oranının diğer patojenlere yakın olması nedeniyle, Yersiniosis enterocolitica rutin gıda ve su analizlerine dahil edilmiştir.

Klora dirençli bir bakteri olması nedeniyle de havuz dezenfeksiyonunda önemli bir bakteridir.

Lejyoner hastalığı (Legionella spp.):

Otel, iş merkezi, gökdelenler gibi büyük binaların havalandırma sistemlerinin su bölmeleri, havuzları, su depoları gibi nemli ortamlar bu bakterinin çoğalabilmesi için en uygun yerlerdir.

Lejyonella

Ülkemizde de zaman zaman rastlanan ama salgınlara yol açmamış olan bu bakteri, durgun sularda ürer ve suyun havaya saçılması sırasında solunum yoluyla akciğerlere girerek zatürreye yol açar.

Terapi havuzları ve jakuzilerde, suyun hava ile karıştırılarak ortama verilmesi sebebiyle, bakteriler havada uçuşan su damlacıklarına karışarak, kolaylıkla solunum sistemine girip hastalığa yol açabilmektedir.

Bu nedenle bu tür havuzlarda sürekli dezenfeksiyon olmalı ve aktif dezenfektan (serbest klor veya brom) miktarı yüksek (1,0 – 1,5 ppm) tutulmalıdır.

Legionella bakterilerinin neden olduğu zatürre, erkeklerde, sigara içenlerde, alkoliklerde, bazı hastalıkları olanlarda (kalp ve damar hastalığı, kronik bronşit, şeker hastalığı, böbrek hastalığı…) ve bağışıklık sistemi baskılanmış olanlarda, kortizon kullananlarda daha sık görülür ve daha ağır seyreder.

Lejyoner Hastalığı, çok ağır ve özellikle de vaktinde tanınıp tedavi edilmediğinde ölüm ihtimali yüksek olan bir zatürree türüdür.

Hastalık yüksek ateş, üşüme, titreme, kuru öksürük, halsizlik, iştahsızlık gibi belirtilerle başlar.

Kanlı balgam, bıçak batar tarzda göğüs ağrısı da olabilir. Birkaç gün içinde bunlara karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal… gibi sindirim sistemi ve baş ağrısı, uyuklama, dengesiz hareketler, halüsinasyonlar, bilinç bulanıklığı… gibi çeşitli sinir sistemi belirtileri de eklenir.

Deri enfeksiyonları (Pseudomonas spp. ve Stapphylococcus spp.):

Pseudomonas spp; Daha çok toprak ve su kaynaklı gram negatif, çubuk şeklinde bakterilerdir.

Pseudomonas

Bu türün en önemlisi üyesi olan Pseudomonas aeruginosa faydalı bir tür olmakla birlikte bağışıklık yetersizliği olan hastalarda solunum ve idrar yollarında, yanıklarda ve açık yaralarda  enfeksiyona sebep olabilirler.

 Ayrıca, pseudomonas aeroginosa, dezenfeksiyonun düzgün yapılmadığı küvet, havuz ve jakuzi gibi ortamlarda cilt iltihabına sebep olabilir.

Pseudomonas2

Stapphylococcus spp; Stafilokoklar gram pozitif bakterilerdir.

Mikroskop altında yuvarlak üzüm taneleri gibi görünürler. Staphilokok cinsinin 30 dan fazla türü vardır.

Çoğu tamamen zararsızdır ve insan cildi ve ağız-burun bölgesinde bulunurlar.

Daha çok savunma sistemi zayıf olan insanlarda deri enfeksiyonlarına sebep olurlar.

Miyozit (Aeromonas hydrophila);

Miyozitler genel olarak oldukça nadir görülen bir hastalıktır.

Kronik, nedeni belli olmayan, ağrılı kas hastalıkları için kullanılır.

Miyozit2 Miyozit

Aeromonas hydrophila miyoziti; Tatlı su ortamındaki balık veya başka bir su canlısının yol açtığı yaralanmalar sonunda gelişen ve gazlı kangreni taklit eden bir tablodur.

Gastroenterit (Vibrio parahaemolyticus):

Kavisli, çubuk şekli, hareketli ve kamçılı, gram-negatif bakteridir.

Vibro

İnsanlarda su ortamlarında bulunduğunda yutma ve temas ile gastrointestinal hastalıklara sebep olabilir.

Enfeksiyon fekal-oral yoluyla bulaşır.

Salgınlar genellikle kıyı bölgeleri boyunca yaz ve erken sonbahar dönemlerinde görülür.

Yüksek su sıcaklıklarında bakteriler daha üst düzeyde artış gösterme eğilimindedirler.

Kuluçka dönemi 24 saattir. Şiddetli ishal, bulantı, kusma, karın krampı ve bazen ateş görülür.

Ayrıca, yüzme havuzu veya denizde yüzücülerin açık kesik ve yaralı bölgelerinde, göz veya kulaklarda enfeksiyonlarına yol açar.

B-Viral Hastalıklar

Viral Gastroenteritler (Norwalk Ajanı, Rotavirüs):

Poliovirüsler,echovirüsler ve coxsackievirüsler gibi birçok virüs fekal-oral (dışkı – ağız) yolla bulaşmaktadır.

Viral Viral2

Bu virüslere genel olarak enterovirüsler ismi verilmesine rağmen bu virüsler direkt olarak sindirim sistemini etkilememektedirler.

Bütün dünyada rastlanan viral gastroenterit vakalarının yüzde 90’ına rotavirüs veya Norwalk ajanı sebep olmaktadır.

Enfeksiyöz Hepatit (Hepatit A virüsü):

Hepatit A Virüsü (HAV), Hepatit A hastalığına sebep olmaktadır.

HAV enfeksiyonunun kronik şekli yoktur ve virus sadece hastalığın akut safhasında çevreye saçılmaktadır.

Hepatit A virüsü hayvandan insana bulaşmaz.

Hepatit

Virüs genel olarak dışkıyla saçılmaktadır ve hatta kan ve idrarda bile tayin edilmiştir.

Çevreye en fazla virüs salgılanması hastalık semptomları ortaya çıkmadan önce olmakta ve daha sonra hızla azalmaktadır.

Hepatit A Virüsü içme sularının dezenfeksiyonunda kullanılan klor konsantrasyonlarına dirençlidir.

Poliomiyelit (Poliovirüsler):

Çocuk felci , poliomiyelit (poliomyelitis) veya polio isimleri ile bilinen hastalıktır.

Poliyemit Poliyemit2

Poliovirus adı verilen bir virüs tarafından meydana getirilir ve sinirler ve kaslar da dahil olmak üzere tüm vücudu etkileyebilir.

Şiddetli hastalık durumunda sürekli felç veya ölüm meydana gelebilir.

Polio bulaşıcı bir hastalıktır.

Hastalık etkeni virüsün bulaşması hastalıklı kişiye doğrudan temasla hastanın ağız ve burnundan çıkan sıvılarla veya hastalıklı kişinin virüs içeren atıkları ile temasla olabilir.

Virüs ağız veya burun yolu ile sağlam kişinin vücuduna girer.

Boğazda veya sindirim sisteminde yerleşerek çoğalır ve kan ve lenf damarları aracılığı ile vücuda yayılır.

Hastalığın kuluçka süresi ortalama 7-14 gündür

Aseptik menenjit (Echovirüsler, Coxsackievirüsler):

Menenjit çeşitli bakteri ve virüslerin neden olduğu, akut veya kronik olabilen bir beyin ve omurilik zarı iltihabıdır. Beyin dokusunu da zedeleyebilen, beyin- omurilik sıvısında hücresel ve biyokimyasal değişikliklere yol açan, sonu ölümcül olabilecek bir hastalıktır. 

Ensefalit (DiğerEnterovirüsü):

Ensefalit veya beyin iltihabı, genel olarak virüs kaynaklı bir hastalıktır.

Şiddetli baş ağrısı, bulantı, kusma ve yüksek ateş gibi belirtilerle başlar. Daha sonra göz, yüz ve boyun bölgelerinde felçler ortaya çı­kar. Virüsün beyni işgal etmesine ka­bakulak, herpes, kızamık, çiçek, suçiçeği gibi bulaşıcı hastalıklar da yardımcı olurlar. Bazı virüsler, sivrisinek ve kenelerce taşınmaktadır.

C- Parazit Hastalıkları

Acanthamebiasis (Acanthamoeba spp.):

Acanthamoeba, tatlı su ve toprakta çok sık bulunan bir cins  protozoadır. Hücrelerinin uzunluğu genellikle 15-35 mikron ve oval biçimlidir.

Acanthamoeba

Acanthamoeba’nın dikenli bir görünümü vardır. Kistleri yaygındır ve bu kistli yapı filtrasyon sisteminde kolaylıkla tutunabildiği için filtrasyon veriminin düşmesine ve ters yıkamada daha fazla su harcanmasına, ayrıca insanlar ve hayvanlarda enfeksiyonlara neden olur.

Amipli Dizanteri (Entomoeba histolytica)

Amipli dizanteri, su ve gıdalar yoluyla yayılmakta ve bütün dünyada rastlanmaktadır.

Amipli Dizanteri

A.B.D.’de nüfusun yüzde 5’inin belirtisiz E. histolytica taşıyıcısı olduğu tahmin edilmektedir.

Dünya çapında da on insandan birinin hastalık belirtilerini göstermeden hasta olduğu tahmin edilmektedir.

Cryptosporidiosis (Cryptosporidium parvum):

Cryptosporidiosise sebep olan parazit, uzun yıllar sığırlarda ishal oluşturan bir patojen olarak bilinirken 1976 yılından sonra insanları da hasta ettiği anlaşılmıştır.

Cryptosporidium2 Cryptosporidium

Günümüzde bu hastalıkla ilgili vaka sayıları gittikçe artmakta, özellikle de AIDS ‘liler başta olmak üzere bağışıklık sistemi problemi olan kişilerde ciddi sonuçlara yol açmaktadır.

Cryptosporidium3

İnsanlara bu hastalığın bulaşması, özellikle büyük baş hayvanların atıklarıyla kirlenmiş sular vasıtasıyla olmaktadır.

Cryptosporidium4

Bu protozoanın da Giardia’nınkine benzer klorlamaya dirençli ve filtrasyonu etkileyen kistleri (ookist) vardır.

Ascariasis (Ascaris lumbricoides):

Ascaris lumbricoides en yaygın bağırsak kurdudur. İnsan dışkısının gübre olarak kullanıldığı her yerde ve hijyen şartlarının zayıf olduğu yerlerde görülür.

Ascaris Ascaris2

Bu kurt, insanlarda ve özellikle çocuklarda bağırsak hastalıklarına sebep olur.

Yeterince dezenfekte edilmemiş yiyecek ve içeceklerin tüketimi sonucunda insanlara geçer.

Akciğerlerde ve bağırsaklarda gelişir.

Özellikle bağırsaklarda bir yıl veya daha fazla yaşar.

Ciğerlerde hırıltı, öksürük ve solunum zorluğuna neden olur ve kalıcı zararlar da verebilir.

Bağırsaklarda ise kurtlar, kusma, karnın üst kısmında rahatsızlık ve şişme yapar.

Balantidial Dizanteri (Balantidium coli):

Balantidium coli, tek hücreli bir canlıdır.

Balantidium

Kalın bağırsak boşluğunda yaşar ve insanlarda hastalık yapar.

Parazit, besin ve kirlenmiş sular ile alınır. Sebep olduğu hastalığın adı Balantidial dizanteridir.

Kanlı ishallere neden olur.

Giardiasis (Giardia Lamblia):

Giardiasis hastalığı Giardia lamblianın insanlarda sebep olduğu uzun süreli bir ishal hastalığıdır.

Giardia2

A.B.D’ de Giardiasis salgınlarının çok sık meydana geldiği ve nüfusun yaklaşık yüzde 7’sinin sağlıklı taşıyıcılar olarak dışkılarıyla Giardia kistlerini yaydıkları belirtilmektedir.

Giardia

Bu organizma, kunduz gibi bazı vahşi memeli hayvanlar tarafından da çevreye yayılmaktadır.

Bu parazitin kist safhasının klorlamaya karşı oldukça dirençli olması sebebiyle, bu kistlerin sudan uzaklaştırılabilmesi için su arıtımına filtrasyon basamağının eklenmesi şarttır.

Meningoensefalit (Nagaleria spp. ve Acanthamoeba spp.):

Beyin dokusu ve zarlarının iltihabı durumu, genellikle naegleria fowleri isimli protozoon ailesinden bir parazitin sebep olduğu beyin zarları ve beyin iltihabı.

Koku ve tat kaybına ve ense sertliğine sebep olur ve baş ağrısı, kusma, nöbet görülür. Tedavi edilmezse ölüme sebep olabilir.

Schistosomiasis (Schistosoma spp.):

Schistosoma haematobium, S.mansoni, S.japonicum insanda enfeksiyona neden olurlar.

Schistosoma

Enfeksiyon çocuklarda ve genç erişkinlerde daha sıktır. 10-20 yaş grubunda en yüksektir.

Schistosoma2

Çocuklarda ve genç erişkinlerde hastalık, diğer yaş guruplarına nazaran daha ağır belirtiler gösterir.

En önemli etkileri, ateş, ishal, kusma ve karında aşırı şişliktir.