HAVUZLARDAN BULAŞABİLECEK HASTALIKLAR.

HAVUZLARDAN BULAŞABİLECEK HASTALIKLAR.

           Bu bölümde bahsi geçen konular sizleri havuzlardan uzaklaştırmak veya korkutmak için anlatılmamıştır.

Buradaki amacımız, havuz suyunun iyi dezenfekte edilmediği takdirde neler olabileceği konusunda sizleri bilinçlendirmektir.

Hayatın kaynağı olan su, vücut ağırlığımızın %65’ini, kanımızın %80’ini, dünyamızın ise %75’ini oluşturmaktadır.

İnsan günde 2.5 lt su içerek, yılda vücut ağırlığının 5 katı suyu tüketir. Tüketilen bu suyun % 50’si böbrekler, % 25’i deri, % 20’si idrar ve % 5’i ise dışkı ile atılır.

Dünya Sağlık Örgütü, bulaşıcı hastalıkların  % 80 oranında kirli sulardan kaynaklandığını belirtmektedir.

Endüstriyel ve evsel atıksuların, kullandığımız yeraltı ve yerüstü sularını nasıl kirlettiği aşağıdaki resimde temsili olarak gösterilmektedir. Dünyada her yıl 5 ila10 milyon insan kirli sulardan kaynaklı hastalıklar sebebi ile ölmektedir. Bu nedenle temel ihtiyacımız olan suyun dezenfeksiyonu, içme ve kullanma sularında büyük önem arz etmektedir.

Yüzülen ortamın kirliliğine bağlı olarak bir çok sağlık sorununun ortaya çıktığı ve bunların başında enfeksiyon hastalıklarının (bakteri, virus, mantar, parazit sebebiyle oluşan ateşli hastalıklar) geldiği belirlenmiştir.

Suda bulunan mikroorganizmaları üç grupta toplayabiliriz:

A- Suda doğal olarak bulunan mikroorganizmalar : Spirillum, Vibrio, Pseudomanas, Achromobacter, Chromobacter türleri ile Micrococcus ve Sarcina’nın bazı türleri.

B- Toprakta yaşayan mikroorganizmalar : Bunlar; Bacillus, Streptomyces ve Enterobacteriacea’nın saprofit üyeleridir.  Toprağın yıkanması sonucu veya yağmur ile suya karışırlar.

C- Normal olarak insan ve hayvanların bağırsaklarında bulunanlar : Başlıcaları; Esherichia coli , Streptococcus faecalis , Clostridium perfiringens ve bağırsak patojenleridir (Salmonella ve Vibrio comma gibi)

Su kirliliğinde en önemli etken mikrobiyal kirlilik, özellikle de “patojenik (hastalık yapıcı) organizmalar” dır.

Su kirliliğinin en tehlikeli şekli ise su ortamına insan dışkısının girmesidir.

Bir çok hastalık insan veya bazen hayvanların patojen saçan dışkılarının su veya gıdaları kirletmesi ile ve daha sonra bunların tüketilmesiyle dışkı-ağız rotalı (aşağıda gösterildiği şekilde) bir yolla bulaşmaktadır.

Tüm dünya ölçeğinde düşünülecek olursa, ishaller kalp hastalıklarından sonra ölümlerin ikinci önemli nedenidir.

Gelişmemiş ülkelerde ise, en sık ölüm nedenlerinin başında ishaller gelmektedir.

Asya, Afrika ve Latin Amerika’da her yıl 4.600.000 – 6.000.000 çocuğun ölümüne yol açmaktadır. Bunun anlamı günde 10.000 veya dakikada 7 çocuğun ölmesidir.

SU İLE BULAŞAN HASTALIKLAR
Hastalık	Neden Olan Mikroorganizmalar	Mikro Organizmanın Suya Nereden Bulaştığı	Semptomlar
Gastroenteris	Rotavirus Salmonella Enteropatojenik E.Coli	İnsan Dışkısı Hayvan veya İnsan Dışkısı İnsan Dışkısı	Akut İshal veya Kusma
Tifoid	Salmonella Typhosa	İnsan Dışkısı	Bağırsak İltihabı, dalak büyümesi, yüksek ateş, bazen ölümcül
Dizanteri	Shigella	İnsan Dışkısı	İshal, Nadiren ölümcül
Kolera	Vibrio comma	İnsan Dışkısı	Kusma, Şiddetli ishal, hızlı su kaybı ve ölüm
Bulaşıcı Sarılık (Viral)	Hepatitis A	İnsan dışkısı ve kirli suda yetişmiş canlıları	Ciltte sararma, karaciğer büyümesi, karın ağrısı, nadiren ölümcül
Amipli Dizanteri	Entomoeba histolytica	İnsan Dışkısı	Hafif ishal, Kronik dizanteri
Giardiasis	Giardia lamblia	Hayvan veya İnsan Dışkısı	İshal, kramp, bulantı veya genel halsizlik, ölümcül değil(1-30 hafta sürebilir)
Cryptosporidiosis	Cryptosporidium	Hayvan veya İnsan Dışkısı	İshal, mide ağrısı (ortalama 5 gün sürer)

Tablodaki hastalıkların dezenfeksiyonu uygun şartlarda yapılmayan yüzme havuzlarının suyu ile bulaşabileceği yapılan incelemelerle belirlenmiştir.

Yukarıda bahsi geçen bu hastalıklara neden olabilecek, havuzlar kadar dezenfeksiyonuna dikkat edilmesi gereken diğer bir bölüm ise, havuz etrafında bulunan ve ortak kullanıma açık; duşlar, soyunma odaları ve tuvaletlerdir.

Ülkemizde yüzme havuzlarının sayılarının artışı ile doğru orantılı olarak Su ile Bulaşan Hastalık (SBH) vakalarında büyük artış gözlenmektedir.

Yüzme havuzlarındaki tehlikeli mikroorganizmaları, kaynaklarına göre 2 gruba ayırmaktayız.

l        Fekal (dışkı) Kaynaklı

Virüsler            ; Adenovirüs, Hepaptit A, Norovirüs, Enterovirüs

Bakteri             ; Shigella spp., E. coli

Protoza            ; Giardia, Cryptosporidium

l        Fekal (dışkı) Kaynaklı Olmayan

Virüsler            ; Adenovirüs, Popillomavirüz, Noluscipoxvirüs

Bakteri             ; Legionella spp., Pseudommonas spp., Mycobacterium spp., Stophylococcus aureus, Leptospira spp.

Protoza            ; Naegleria fowleri, Acanthamoeba spp., Plasmodium spp.

Fungus             ; Trichophyton spp., Epidermophyton floccosun

Yukarıda değinilen mikroorganizmaların ortak özellikleri, suyla bulaşmaları ve hastalık oluşturduklarında temel semptomun ishal olmasıdır.

Dışkı ile temas riski, özellikle bez kullanan, yürüme çağı çocukları ve ishal olmuş yetişkinlerin bulunduğu yüzme havuzlarında yüksektir.

İshal rahatsızlığı olan kişilerin havuzu kullandıkları esnada, yanlışlıkla ortama karıştıracakları 0,14 gramlık (2 damla) dışkı, yüzme havuzunu kirletmek için yeterli olacaktır.

1 gram dışkıda 10¹⁰ Hepatit A virüsü, 10¹¹  Noravirüs, 10⁶  Ecovirüs belirlenmiştir.

Yüzme havuzları; dar bir ortamda çok sayıda insanın kullanması yönüyle, suyla bulaşan mikroorganizmaların yayılması için çok uygun bir ortamdır.

Dezenfeksiyon, havuzlarda Su ile Bulaşan Hastalıklar için önemli düzeyde koruma ve kontrol sağlamakla birlikte, dezenfeksiyonun sürekliliğinin sağlanamaması, havuz bakımının iyi yapılamaması, hastalıkların bulaşma riskini artırmaktadır.

Böylesi ortamlarda, klora duyarlı mikroorganizmalar bile yayılabilmektedir.

Fekal (dışkı) Kaynaklı Kirlenme;

Fekal (dışkı) kaynaklı havuz kirlenmesinde, havuzu kirleten mikroorganizmaların yok  edilmesi için gereken zaman ve klor miktarı ;

1 mg/lt (ppm) Serbest klor, pH 7.5 ve havuz suyu sıcaklığı 25 C olduğu koşullarda

Dezenfeksiyon Değeri = Serbet klor miktarı * Zaman

Fekal (dışkı) Kirletici	Dezenfeksiyon Değeri
E. Coli	1 dakika ‘dan az
Hepatit A	16 dakika
Giardia	20-45 dakika
Cryptosporidium	9600 dakika

Bu örnekleme göreceğimiz gibi havuzda, dışkı ile kirlenme tespit edildiği anda öncelikle

kirletici kaynak katı ise bir kepçe ile havuzdan hemen alınmalı ve kullanılan kepçe 100 ppm lik bir klor solüsyonu ile yıkanmalıdır.

Havuz kullanıma kapatılmalı, kirletici kaynağın bertaraf edilebilmesi için, klor şoklaması yapılarak zamanın kısaltılması sağlanmalıdır.

Örneğin havuz suyumuza  Cryptosporidium protozasının girdiğini kabul edersek 1 ppm lik klor miktarı içindeki Dezenfeksiyon Değeri 9600 dk dır. Klor şoklaması ile klor miktarı 30 ppm çıkarıldığı takdirde Dezenfeksiyon Değeri 320 dk (yaklaşık 5.30 saat) düşer, bu zaman geçildikten sonra havuzumuzu tekrar kullanıma açabiliriz.

Klor şoklaması yapıldığında sirkülasyon kesintisiz olarak devam etmelidir.

Fekal (dışkı) Kaynaklı Olamayan Kirlenme :

Burada karşımıza 2 ana kirletici kaynağı çıkmaktadır. Birincisi yüzücüler, İkincisi ise havuz duvar, boru tesisat veya filtre kumları üzerinde oluşabilen biyofilm tabakalarıdır.

Yüzücüler ; Burada havuzların kirlenmesine sebep olan en önemli etken, mantar ve/veya virüs tarafından enfekte edilmiş yüzücülerdir ki, bunlar herkesin ortak kullanım alanı olan duşlar, soyunma odaları, tuvaletler gibi rutubetli ortamlardan çıktıktan sonra, duş almadan havuz girmeleri sebebiyle çevresel kaynaklı kirleticileri havuzlara rahatlıkla taşıyabilmeleridir.

Örneğin yüzme havuzu konjonktivitesi, Adenovirüslerin neden olduğu ve yüzücülerde göz kızarıklığı, boğaz iltihabına sebep olan bir rahatsızlıktır.

Çocuklardaki viral gastroenterit ve yetişkinlerdeki viral diyare’ye (ishal) Rotavirüslerin sebebiyet verdiği belirlenmiştir.

6 Önemli Uyarı

ABD Hastalıkları Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), Su ile bulaşan hastalıklardan korunmak için 6 önemli öneri sunmaktadır.

Bunların üçü tüm yüzücüler için, üçü aileler ve çocuklar içindir.

• Lütfen ishalli iken yüzmeyin. Dışkıda bulunan mikroorganizmaların yayılmasına ve başka insanların hastalanmasına neden olmayın.
• Yüzdüğünüz suyu yutmayın. Suyun ağzınıza girmesinden kesinlikle kaçının.
• Lütfen hijyen kurallarına dikkat edin. Yüzmeden önce ve sonra mutlaka duş alın, tuvaletten çıkıca ve çocukların bezi değiştirdikten sonra mutlaka ellerinizi yıkayın.
• Lütfen çocuğunuzu sıklıkla tuvalete götürün ya da bezini sıkça değiştirin. Çocuklarınızı havuza sokarken mutlaka mayo bez kullanın.
• Lütfen çocuğunuzun altını banyo ya da tuvalette değiştirin, sahilde veya havuz kıyısında değil. Dışkı parçaları kolaylıkla etrafa dağılabilir ve hastalıklarınbulaşmasına yol açabilir.
• Lütfen çocuklarınızı çok esaslı olarak yıkayın. Özellikle de poposunu yıkarken mutlaka sabun kullanın.